Hoe een oud-staatssecretaris op onnavolgbare wijze een ledenvergadering naar zijn hand zette, tot tevredenheid van het bestuur en de huisadviseur. En hoe hij uiteindelijk meeknoeide in notulen.
Vandaag wordt oud-staatssecretaris Dick Tommel
gehoord door de Enquêtecommissie Woningcorporaties van de Tweede Kamer. Een bijzondere man, die naar
verluidt zijn 'sporen heeft verdiend' in de wereld van de corpo's.
Dat verdienen, dat klopt ongetwijfeld. In 2005 stond Tommel
tweemaal in de top-tien van best betaalde commissarissen. Hij was voorzitter
van de RvC van Havensteder èn van de RvC van Portaal, samen goed voor jaarlijks
32.000 euro. Uiteraard exclusief onkosten. Ik schat dat beide baantjes hooguit twee
weekjes werk namen.
Daarnaast was Tommel een drukbezet interimmer in de
corporatiewereld, waarmee hij een veelvoud van deze bedragen kon ophalen. Zo
was hij enige tijd actief bij een woningbouwvereniging in Noord-Holland, waar
zowel het bestuur als het intern toezicht vacant kwam. In een jaar tijd werd
daar door verschillende interimmers ca 1 miljoen euro weggesleept, een bedrag
dat eufemistisch gesproken geenszins in verhouding stond tot het geleverde
werk.
* * *
Een ander 'spoor' van Dick Tommel riekt nog steeds na.
In 2011 kwam hij in beeld bij woningbouwvereniging Beter
Wonen te Wieringen. Daar was het al
geruime tijd bonje. In maart 2010 was de toenmalige raad van toezicht
gefrustreerd opgestapt, omdat zij geen toezicht kon houden. Elders op deze blog
is in ruime mate te lezen over dat conflict, en over hoe de RvT na lang gedoe
als uiteindelijke winnaar tevoorschijn kwam.
Het bestuur van Beter Wonen bleef na het aftreden van de RvT
zitten, zonder officiële raad van toezicht. In juni 2011 riep het bestuur na 15
maanden weer een algemene ledenvergadering uit. Dick Tommel werd benaderd om de
ALV in goede banen te leiden. 'Zou je dat wel doen?' werd hem voorgehouden door
verschillende ingewijden die reeds onaangenaam kennis hadden gemaakt met het
wespennest in Wieringen. Een collega-interimmer had vriendelijk bedankt voor de
klus. Tommel haalde zijn schouders op. 'Dat varkentje was ik wel even,' luidde
in die trant zijn antwoord.
De ALV zou de boeken in gaan als een van de merkwaardigste
vergaderingen die ik ooit heb meegemaakt, met Dick Tommel in een curieuze
hoofdrol.
Nadat hij van een meerderheid van de ALV het groene licht
had gekregen om de vergadering te leiden, begon Tommel met een belangrijke
spelregel. Als iemand in de zaal iets wilde zeggen, moest hij naar voren komen
en kreeg hij van de voorzitter de microfoon. Tommel bepaalde dus eigenhandig of
iemand het woord kreeg of niet. Ook was
er geen ruimte voor discussie tussen leden onderling. Vreemd, het is aan de
vergadering om te besluiten of iemand wel of niet het woord mag hebben. En de
vergadering een vrije gedachtenwisseling onthouden, dat 'rooit ook nergens op',
zoals ze dat op Wieringen zeggen.
* * *
Meteen aan het begin van de vergadering diende zich het
eerste heikele punt aan. Al driekwart jaar lag er een onderzoeksrapport van
Bureau Integis naar het mogelijk frauduleus handelen van twee zittende
bestuurders. Dat rapport had de leden niet bereikt. Gelukkig is de
ledenvergadering het hoogste orgaan, dus kon zij alsnog op deze vergadering
verzoeken tot openheid.
Het bestuur probeerde daar een stokje voor te steken, samen
met zijn dikbetaalde huisadviseur Jaap Kleijwegt. Deze BDO'er - tevens
commissaris bij corporatie Rochdale, dus vertrouwd met de 'governance' zou je
zeggen – had een presentatie in elkaar gedraaid waarbij de inhoud van het
rapport nauwelijks ter sprake kwam. Zoiets als kippensoep serveren waarbij de
kip over de soep is gevlogen, naar schrijver Frans Pointl. Navraag bij Integis
leerde dat deze presentatie ook niet in overeenstemming was met de inhoud van het
rapport. Maar ook dat kregen de leden niet te horen, zeker niet van Jaap zelf.
Tommel, Kleijwegt en het bestuur keken elkaar bezorgd aan.
Kleijwegt schudde het hoofd, zo van 'Is
dit wel een meerderheid?'
'Laten we een schriftelijke stemming houden,' zei Tommel
prompt. Huh, waarom niet de handen geteld? En de meerderheid was toch
overduidelijk? Kennelijk had men achter de tafel niet op deze wending gerekend.
Maar daar werd snel een mouw aan gepast.
Probleem was dat er geen stembriefjes waren. Iedereen moest
maar een stukje papier afscheuren en daar zijn lidnummer en zijn ja/nee-stem op
schrijven. Die moesten worden ingeleverd bij de inderhaast benoemde
stemcommissie die Tommel stante pede in het leven riep. De voorzitter van de commissie was, u raadt
het al, dezelfde Jaap Kleijwegt, de 'onafhankelijke' bestuursadviseur, over
wiens presentatie de stemming juist ging.
De uitslag van de stemming was al even opmerkelijk: opeens
was een nipte meerderheid van één stem tegen het voorstel van een presentatie
door Integis en vóór een presentatie door Kleijwegt. Saillant detail: 15
procent van de stemmen was ongeldig. Nogal veel, bij een nipte meerderheid en met
geïmproviseerde stembriefjes, vond een lid van ALV. Zij verzocht om de
stembriefjes te controleren. Dat werd geweigerd door Tommel. 'Ik vertrouw de heer Kleijwegt volkomen. ' Hmmm.
Zo kreeg de ALV geen inzicht in de werkelijke conclusies uit
het rapport Integis. Tot op heden wordt dit rapport onder de pet gehouden. Op
welke manier kan een vereniging haar bestuur controleren als het erop aan komt?
Het was Tommel worst.
* * *
Daarmee was de rol van Tommel bij Beter Wonen - goed voor
300 euro per uur ex BTW – nog niet uitgespeeld.
De actieve interimmer had namelijk van dezelfde ALV opdracht gekregen om
een onafhankelijke commissie van goede
diensten in te stellen die bindend moest adviseren over een nieuw bestuur en
een nieuwe raad van toezicht. Een directe opdracht dus van de ALV, waarmee het
bestuur geen bemoeienis mocht hebben.
Tommel toog aan het werk. Na enkele maanden had hij de
samenstelling van de commissie rond. Toen het bestuur hoorde dat oud-senator
Margriet Meindertsma in de commissie zat, sprak het zijn veto uit. Hé, hoe kon
dat? Het bestuur mocht toch geen bemoeienis hebben met de commissie van goede
diensten? Tommel honoreerde het veto van het bestuur zonder dat de leden daar
iets van wisten. Exit Meindertsma.
Uiteindelijk kwam de commissie er niet, omdat het bestuur
haar tegenhield met het smoesje dat het de vereniging te veel geld ging kosten.
€ 200.000, zei het bestuur. € 20.000,
riposteerde Tommel in een brief. Alleen stuurde hij die brief niet naar de
leden, zijn eigenlijke opdrachtgever. Jammer, heer Tommel, heel jammer!
Die werden naderhand door het bestuur ter goedkeuring
opgestuurd naar de heer Tommel, met de kanttekening van de bestuursvoorzitter
dat Tommel 'vooral moest letten op de passage van de jaarstukken'. Dat leek op
een ééntweetje... en ja hoor: in de herziene conceptstukken was opeens wèl
décharge verleend over 2009. Een wijziging van Tommel, na overleg met, jawel
daar is-ie weer, Jaap Kleijwegt. Een oplettend lid dat op de volgende ALV de verschillen zou zien.
Niet toevallig was 2009 het jaar waarin het bestuur in
aanvaring was gekomen met de toenmalige raad van toezicht. Een décharge over
dat jaar kwam het bestuur dus niet slecht uit, voor het geval er schadeclaims kwamen. Het was overigens niet de eerste keer
dat het bestuur knoeide met notulen – in 2009! gebeurde het nog opzichtiger – maar dit terzijde. Deze keer knoeiden Tommel en Kleijwegt, nota bene zelf commissaris bij andere woningcorporaties, vrolijk mee. Kennelijk springen ze creatief met de governance om als er wat
te verdienen valt.
Op de eerstkomende ALV werden de 'herziene' notulen ter
goedkeuring voorgelegd. De kritische leden en oud-toezichthouders waren daar
niet bij. Ze waren namelijk zonder pardon uit de vereniging gegooid en ontdekten dit spelletje pas maanden later. Het zal
niemand verbazen dat de notulen zonder slag of stoot werden goedgekeurd.
Nog even navraag gedaan bij Tommel. Hoe zat het met de
geluidsband die destijds van de beruchte ALV was gemaakt? Die kon toch uitsluitsel bieden? Eh
ja... die band was mislukt. Zoals ook het optreden van Tommel kon worden
gekarakteriseerd.
* * *
De uiterste dubieuze rol van Jaap Kleijwegt op de ALV werd
nadien nog voorgelegd aan de raad van bestuur van BDO . De reactie liet zich
raden. De heer Kleijwegt viel – uche uche uche – niets te verwijten. Hij voerde
alleen maar een adviesopdracht uit. Ach ja, accountantskantoren, wat was daar ook alweer mis mee?
Het bleef nog lang onrustig op Wieringen.
