Fado, felicitações!

(Column voor Natuurlijkreizen.nl)

Jaren terug, toen wij nog een famille à deux waren, boekten mijn vrouw en ik een fly&drive naar Lissabon. Het was begin mei, lekker weer en wij besloten twee weken lang met ons leenautootje rond te trekken en her en der ons tentje op te zetten. De campings waren net open. Dat heeft als voordeel dat alles mooi aangeharkt en in de verf staat, en het sanitair nog redelijk schoon is. Op sommige plekken waren we zelfs de enige gasten.
Toen wij bij een aanpalend restaurantje wilden eten, was de eetzaal volledig uitgestorven. ‘Serveer ons maar in het café hiernaast,’ zeiden we. Daar zat namelijk het halve dorp naar Sesamstraat en Europacupvoetbal te kijken. Zo werd het toch nog reuze gezellig, helemaal toen een nieuwe fles vinho verde op tafel kwam.
Regelmatig trokken we er met de rugzak op uit in het prachtige binnenland. Op een ochtend liepen we een dorpje binnen, waar een aantal marktkramen stonden. Uit een daarvan schalde oorverdovend hele foute popmuziek, van Demis Roussos of een andere crisisartiest. Ik stond wat in de bakken te vlooien en vond een cassette van Amalia Rodrigues, koningin van de fadomuziek. Ik gaf hem aan de verkoper met het verzoek om daar een stukje van te luisteren. Even later schalde Uma casa portuguesa door de straten. Iedereen keek verschrikt op. Moet dat nou?
Ja, dat moest. En nu helemaal, want de fado is onlangs door de Unesco tot werelderfgoed verklaart. Zolang de Portugese Halbe Zijlstra niet met de zeis door de cultuur hauwt, zal het lied van weemoed en verlangen overal gezongen en gehoord worden. Ben benieuwd of de Duitse schlager binnenkort ook als kunst wordt geadopteerd. En dan kan het Jordanese levenslied natuurlijk niet achterblijven. ‘Een pikketanussie gaat er altijd in’, zullen we in koor zingen. Gek, ik moet opeens aan paters en broeders denken...

Sterrenslag

(column voor Natuurlijkreizen.nl)

Het Franse Michelin speelde zich vorige maand weer in de kijker met het uitdelen en afpakken van de traditionele restaurantsterren. Tophoreca Nederland heeft andermaal gehuiverd en gesidderd. Waar in de ene keuken de champagne ontkurkt werd, stond de andere blank van de krokodillentranen. Zoals bij Beluga in Maastricht, waar Hans van Wolde zo woedend was over het mislopen van de derde ster dat hij ongetwijfeld z’n kokmuts in een viergangenmenu heeft verwerkt.
Dat brengt mij op het fenomeen culinaire reis, dat ik dertig jaar terug samen met een studievriend in het leven had geroepen. Regelmatig trokken wij er in een aftandse Volkswagen Polo op uit om het werk van de Michelin-controleurs te controleren. Want ja, je kunt wel roepen dat je de wijsheid in pacht hebt, maar het zijn vooral onbetrouwbare wijsneuzen die dat roepen.
In de Elzas betraden we een soort van huiskamer in jaren-zestigstijl. Het gros van de bezoekers was gekleed in poloshirtjes en vakantiehemdjes. Veel geel en bruin in wand en tapijt, ongeïnspireerd meubilair en vage verlichting. Gelukkig was het geld gaan zitten in het eten en de wijn. Verrassend eenvoudig en verfijnd, pure smaak en die ene étoile had wat ons betreft best wel verdubbeld mogen worden.
In Brussel had de éénsterzaak veel weg van het Amsterdamse Américain. De vergane sjiek droop ervan af. Tussen de onberispelijk in pak en avondkledij gehesen clientèle detoneerden wij enorm in ons tweedehands colbertje en vale spijkerbroek. Het eten was te veel en te machtig, de wijn te zwaar en de sommelier stond om de haverklap aan ons tafeltje om de drankrekening op te stuwen. Overduidelijk twijfelgevalletje.
Ook in Nederland hebben wij verschillende restaurants van het Michelin-lijstje bezocht. Mijn ervaring was dat de sfeer vaak ondergeschikt werd gemaakt aan het doorgaans prima eten. Dat doet afbreuk aan de ‘totaalbeleving’ die een knap dineetje mijns inziens toch dient te bieden.
Wie dit jaar de meeste sterren verdient is Michèl Kagenaar. De kok van restaurant In De’n Dillegaard in het Limburgse Nuth heeft het afgelopen jaar zijn Michelin-ster teruggegeven. U hoort het goed, topkruipers! Hij had er last van, vond-ie, en kon niet meer met plezier koken. Michelin vond dat niet leuk, helemaal niet leuk. En uiteraard ongepast want een ster geef je niet terug. Nou, Michèl wel en het heeft hem geen windeieren gelegd. Alle dagen puilt z’n toko – herdoopt in Eten bij Michèl - uit van de eters en de omzet is nog nooit zo hoog geweest. Maar het allerbelangrijkste is: hij kookt nu met plezier voor z’n gasten en niet meer met tegenzin voor een stelletje zuurpruimen die menen het alleenrecht te hebben als het gaat om de waardering van culinaire prestaties. Ik reis graag een keer af naar Nuth.

Griekenland

(Column voor Natuurlijkreizen.nl)

Gaan we ze helpen of laten we ze lekker aan hun lot over, de Grieken?
Moeten we massaal boeken voor een weekje Rhodos of Peloponnesos? Of vinden we dat de afgelopen weken al genoeg miljarden naar de Egeïsche Zee zijn gestroomd?
Ooit waren de Grieken het middelpunt van de westerse beschaving. Nu hebben ze er onbeschaafd een potje van gemaakt. Met een gemiddelde werkweek van amper 20 uur en een pensioengerechtigde leeftijd van 45 jaar kun je moeilijk spreken van een nijver volkje.
Wat wil je ook, met voorouders als Plato en Socrates. Lekker op de rug met een grassprietje in de mond filosoferen over de grote levensvragen. Zie daar maar eens een behoorlijke boterham mee te smeren, laat staan een gezin te onderhouden, om nog maar te zwijgen van de staatskas te spekken.
Gelukkig hebben de Grieken de mazzel dat ze in een toeristisch eldorado wonen. De geschiedenis heeft hen bedacht met een prachtige culturele erfenis die jaarlijks miljoenen toeristen trekt. Ook de zon-zee-zandaanbidders hebben een mer à boire aan mogelijkheden.
Daardoor kunnen de gastheren en -vrouwen makkelijk met een halve werkweek toe om daarna weer vrolijk aan de oezofles te lurken.
Ik ben maar één keer in Griekenland geweest en dat ook nog eens louter voor de 3 Z’s. Voor een oud-gymnasiast is dat bijkans een doodzonde, ingewijd zijn in de klassieke oudheid maar niet omkijken naar de relikwieën ervan.
Wij vertoefden op het eiland Samos. Ook toen al viel mij de enorme lethargie van de autochtonen op. Het voordeel is dat je er zelf ook enorm rustig van wordt. Griekenland ontstressland: met de financiële reddingsactie redden we ook onszelf.

Handelaren in twijfel

(Column voor Natuurlijkreizen.nl)

Het is weer een bijzonder weerjaar. Het voorjaar heeft zichzelf meteen op vakantie gestuurd, zodat de zomer en de herfst alle gelegenheid hadden om drie maanden eerder hun kans te grijpen.
Slechte tijden voor de campinghouders en strandhuisjesverhuurders in Nederland. Maar interessante tijden voor de climate watchers. Dan heb ik het niet over de Erwin Krolls en Helga van Leurs met hun huis-tuin-en-keukenvoorspellingen, doch over het wereldwijde leger van wetenschappers dat klimaatveranderingen in grafieken en langetermijnverwachtingen probeert te vatten.
De aarde warmt op, zoveel is duidelijk. Of dat lineair of cyclisch is? Ik weet het niet en het bodempje koffie in mijn espressokopje geeft daar ook geen uitsluitsel over. Wat mij meer zorgen baart, is dat ook de klimaatwetenschap inmiddels geterroriseerd wordt door populisten die botweg de opwarming ontkennen. Het blijken dezelfde PVV-adepten te zijn die Europa willen afschaffen, de gulden herinvoeren en alle nieuwkomers verplicht naar Nederlandse cursus sturen, terwijl ze zelf het Nederlands niet beheersen.
Deze anti-opwarmingshetze is niet meer dan een ordinaire vorm van spaghetti gooien. Jas een pan vol tegen de muur en er blijven altijd wel wat slierten hangen.
De gevestigde wetenschappers, die door deze Bosma-types steeds vaker als subsidieslurpers worden weggezet, hebben hun handen vol aan het ontzenuwen van de aarde-is-platachtige onzin. Hun tegenstanders zijn niet alleen taai, maar ook goed georganiseerd en, vooral ook, goed gefinancierd. Achter de lobby schuilen namelijk rechtse denktanks uit de VS, die gesubsidieerd worden door de olie- en tabaksindustrie. Twee vervuilende bedrijfstakken die liever niet herinnerd willen worden aan hun aandeel in de klimaatveranderingen. Er mocht eens een claim komen...
Over deze lobby is een boek geschreven, met de treffende titel Merchants of Doubt. Na de handelaren in angst hebben we nu dus de handelaren in twijfel. Het is hetzelfde leger van opportunisten, alleen met andere wapens.
Mocht u naar buiten gaan, hoedt u dan niet zozeer voor het weer als wel voor de evangelisten die de twijfel verkondigen. Zij zijn veel gevaarlijker dan de verkondigers van het ware woord.

Zeeland

(column voor NatuurlijkReizen.nl)

In mijn vroege jeugd was vakantie nog een heel overzichtelijk geheel. Zoals het hele leven overzichtelijk was. Elk jaar gingen wij met het gezin twee weekjes naar Zeeland. We deden aan huizenruil, wat nu ook weer helemaal modern schijnt te zijn. Voor de rest waren we verre van modern, want al mijn vriendjes gingen bepakt en bezakt naar het zonnige zuiden.
Wij moesten ons vermaken op een Hollandse camping met Hollands weer. Vanuit het ruilhuis in Middelburg togen we elke dag naar de caravan van familie aan de kust, bij Vrouwenpolder. Mijn vader lieten we achter in het archief, waar hij de familiestamboom uitploos, die Zeeuwse wortels scheen te hebben. Stoffig arriveerde hij tegen het middaguur op camping De Echoput, waarna we met z’n allen naar het strand gingen.
Op de camping was niets te beleven. Geen disco, kids club, bingo. Nee, gewoon spelen in het zand en door de duinen rennen, die in die tijd nog niet hermetisch waren afgesloten. Een kinderhand was toen nog gauw gevuld. Als we niet buiten speelden, gingen mijn broertje en ik achter het stuur van de auto zitten. Ik in die van mijn oom, mijn broertje in die van ons. Honderden kilometers waren we aan het ‘droogrijden’: pet op, raampje open, arm naar buiten want we waren natuurlijk vooral heel stoer. Focking stoer zoals de jeugd dat tegenwoordig uitdrukt.
Op zondag was er een kerkdienst in een grote tent. Samen met oom en tante troonde mijn moeder ons mee. Goed voor de algemene ontwikkeling. Stampvol was het er altijd. Meestal kregen we een donderpreek van een oudere pukkelige man in een zwart pak. Knielen op een bed duinviolen. Een enkele keer was ds. Okke Jager onze voorganger, die later bekend werd van de televisie. Ook hij wist mij ondanks zijn milde woorden niet bij de Heere te bezorgen. Wat waren die houten banken hard.

Geen kaasschaaf

(ingezonden brief in Volkskrant, 14 juni 2011)

De Raad van Cultuur weet veel van kunst. Zij had een doorwrocht bezuinigingsadvies aan de minister voorgelegd. ‘Geen kaasschaaf,’ riposteerde Halbe. Hij pakte een broodmes en sneed een grote homp af. ‘Kijk, zo geef ik de cultuur terug aan de Nederlanders.’ En de geblondeerde man die toneelgezelschappen voor subsidieslurpers verslijt, zag dat het goed was.
De vernieuwende kraamkamers van de kunst moeten het bij Halbe ontgelden. De grote gezelschappen worden ontzien. Logisch, daar zitten de grote jongens uit het bedrijfsleven op de eerste rang en die moet Halbe te vriend houden.
Politiek is soms verrassend eenvoudig, als je het doorhebt.

Vakantie-euro

(Column voor Natuurlijkreizen.nl)

De jacht op de vakantie-euro is weer geopend, schrijft NRC Handelsblad. In mei kregen alle werknemers een extra maandsalaris erbij. Het grote leger der ZZP’ers, onder wie ik mijzelf ook mag scharen, kon daar uiteraard naar fluiten. Zij vormen dan ook de kurk van economie, de dobber die al maandenlang onder water bungelt omdat de haak vastzit aan die verdomde zware crisis.
Over welk bedrag praten we? Volgens de krant gaat het om 6 miljoen werknemers die gemiddeld 2100 euro netto in het handje krijgen. Daarvan wordt 45% besteed aan vakanties. Het gaat dus om – hou je vast – ruim 5,6 miljard euro. Goh, wat kun je daar niet allemaal voor nuttigs mee doen? De hele huizenmarkt in één klap gezond maken, alle niet-functionerende bestuurders en topambtenaren de laan uitsturen en 10 jaar lang de bejaarden in Nederlandse tehuizen van behoorlijke zorg voorzien.
Maar nee, the holidayshow must go on. De reisorganisaties zijn druk, druk, druk in de weer om de vakantie-euro’s binnen te slepen. Baobab gaat via een speciale actie mensen lokken met een ‘gratis excursie’. Toe maar, doe eens royaal. Ik had eerder gedacht aan een week gratis eten en drinken in Franse sterrestaurants of in een Lamborghini door de Apenijnen tuffen.
De reisjongens krijgen overigens serieuze concurrentie van de incassobedrijven. Want die proberen juist de roodstaanders via een ansichtkaart over te halen om met het vakantiegeld hun schulden af te betalen. Zo’n oproep is zo gek nog niet. Vroeger ging je ook niet met vakantie als je geen geld had.
Ik heb er net een midweekje Limburg opzitten, duik over drie maanden even onder in een Overijsselse blokhut en probeer daarnaast van mijn leven één grote vakantie te maken. Voor mij voorlopig geen drie weken China, een maand met de camper door de VS of een safari tussen de Big Five. Ik heb al mijn tijd nodig om die verdomde haak los te maken, zodat mijn dobber straks weer op de waterspiegel drijft. Weet iemand een goedkope duikcursus?

Paay & Roelvink

(Column voor Natuurlijkreizen.nl)

Al een glampingvlucht geboekt? Volgens de Volkskrant is het nieuwe kamperen een luxezaak aan het worden. ‘Glamping’ staat voor kamperen met glamour. Ik kende die term niet en dacht meteen aan een vijfsterrengebeuren waarbij het begrip sterren ook daadwerkelijk lijfelijk werd ingevuld. Dus als ik straks m’n vooropgezette landhuistent uit zou stappen, zou ik aan de ene kant Patricia Paay topless in een hangmat zien schommelen en aan de andere kant de gebruinde volkszanger Dries Roelvink zien stoeien met zijn dagelijkse portie push-ups.
Glamping heeft de toekomst, zo schijnt het. Geen geëmmer meer met uitkruiptentjes, rotan zitmatjes en éénpitsbrandertjes. We wonen in luxe, rijden in luxe en verdrijven tijd in luxe. Maar dat wel het liefst zo origineel mogelijk. Dus niet tegen elkaar op vreten, zuipen en overspelig banjeren op een groot cruiseschip. Of een appartement met privéstrand in St. Tropez huren om ’s avonds zoveel mogelijk euro’s stuk te slaan in het plaatselijke gokpaleis.
Nee, we gaan de pure natuur beleven vanuit een Mongoolse nomadentent met een oosters hemelbed – je bent bijna een mongool als je daar niet op geilt - of een door Piet-Hein Eek ontworpen en ingericht pipohuisje van afvalhout, inclusief airco en Nespresso-apparaat – dat bij de eerste de beste windvlaag in elkaar sodemietert, maar dan kom je wel met een dijk van een verhaal thuis.
Ik heb meteen de directeur van Natuurlijk Reizen gebeld om te horen wanneer hij zijn eerste glampingreis gaat uitzetten. Ik kreeg het antwoordapparaat. Hij zit momenteel op een Turks ezeltje een nieuwe wandelroute uit te dokteren waarbij je warempel ook nog zelf moet lopen. Kijken wanneer bij hem het gouden kwartje valt.

Reiswijsneus

(column voor Natuurlijkreizen.nl)

Waar zal ik dit jaar eens met vakantie gaan?
Val je familie, vrienden en kennissen vooral niet lastig met die vraag. Voordat je het weet zit je opgezadeld met tig suggesties, de een nog fraaier dan de ander. Eéééénig plekje, ááááárdige mensen, héééérlijk eten, van dat soort aanbevelingen.
Nee, gewoon even lekker anoniem snuffelen op VakantieReisWijzer.nl.
De website telt maar liefst 624.624 ‘onafhankelijke vakantiebeoordelingen voor en door reizigers’. Van dat ‘voor en door’ gaan mijn haren meteen rechtovereind staan. Meestal staat dat gelijk aan voor- en doorgestoken kaart.
Ik neem een proef op de reusachtige som. Ik klik op Afrika/Libië/Benghazi: 0 beoordelingen over stranden, uitgaansleven, cultuur, omgeving en sfeer. Ook het enige hotel in de aanbieding is nog niet door en voor één van de 624.624 reiswijsneuzen bezocht. Het zou zomaar kunnen dat het in puin is geschoten, dus dan zit je zonder oordeel altijd aan de veilige kant.
Mijn volgende keuze is Burkina Faso, een van de armste landen ter wereld dat binnenkort door het kabinet-Wilders definitief aan zijn lot wordt overgelaten, omdat het Nederlandse bedrijfsleven er te weinig ontwikkelingsgeld kan wegsluizen. Het land krijgt van de Vakantiereiswijzer het cijfer 6. En dat op basis van één beoordeling: ‘...je kunt er heel goed uit eten, vergelijkbaar met ned alleen iets goedkoper... verbleven in les palmiers 60 euro per nacht... auto huren kost 30 euro per dag ... in de stad met visa kun je pinnen en je kunt ook euro’s contant wisselen.’ Over stad, land en bewoners geen woord, maar financieel ben ik inderdaad een hoop wijzer geworden. Welke Nederlander heeft het trouwens niet over prijzen als hij met vakantie is geweest?
Nou, nog eentje dan. Ik surf naar Groenland (2 beoordelingen): algemene waardering 7, uitgaansleven 3.1, cultuur 8.9, omgeving 8.7. De temperatuur schommelt er momenteel tussen de -14 en -23. ‘De omgeving was prachtig, alleen jammer dat je nergens kon komen (er zijn geen wegen), stranden waren er niet en als die er al waren zou je het er nog geen minuut volhouden en er is niks om uit te gaan. Groenland is een echte avonturiersbestemming!’
De beoordeling dateert van 2008, dus de kans dat ik Nederlanders tegenkom die me gaan vertellen hoe duur het allemaal is, is vrij gering. Ik pak m’n berenmuts, een stapel boeken en een fles berenburg in. Greenland, here I come!

Zwarte lijst

(column voor Natuurlijkreizen.nl)

Ook de reisbranche heeft inmiddels z’n zwarte lijst met clubjes waar je je geld en je leven niet zeker schijnt te zijn. Het is een bont reisgezelschap dat door de ANVR in de ban is gedaan. Wat te denken van Bedevaartweb Reizen, waarmee hele parochies hun zieleheil ophalen? Zitten daar louche kapelanen die er stiekem met de poet vandoor gaan? Ik zou me niet zo ongerust te maken. Op het forum van de website wordt immers de wederkomst van Jezus aangekondigd. Is er een betere garantie om alle zonden en onbetaalde rekeningen te vereffenen?
Ook Orca Avontuur heeft een zwarte notering gekregen. Voor de goede orde, dit is geen organisator van snorkeltrips maar van reizen naar Azië. Op sympathieke toon legt de zwaardwalvisclub uit dat ze wel graag geld willen voor hun reizen, maar dat ze ook snappen dat jij snapt dat er risico's in het spel zijn. Vandaar dat je het reisbedrag ook bij aankomst op de plaats van bestemming mag overmaken, aldus de website. Als dat geen schappelijke duik in het diepe is...
Is de zwarte lijst dus wel zo zwart? Of rijdt de ANVR hier een grijze schaats? Want om niet op de zwarte lijst te komen, moet je lid zijn van diezelfde ANVR. En daarvoor moet je een jaaromzet draaien van tenminste € 500.000 of meer dan 500 boekingen, entreegeld betalen van € 900, daarbovenop € 1200 contributie plus een percentage van je omzet en tenslotte een lidmaatschap van het garantiefonds (SGR) aanvragen, dat voor kleine organisaties neerkomt op € 1350,- per jaar.
Het lijkt wel een soort pizzo, het ’beschermgeld’ dat Italiaanse winkeliers aan de maffia moeten betalen. Jij betaalt mij en in ruil daarvoor steek ik jouw tent niet in de fik. Het zal wel allemaal legitiem zijn, maar ik vind het niet fris ruiken. Ik sluit me dan ook van harte aan bij de eerdergenoemde boodschapper van de wederkomst van Jezus op Bedevaartweb.nl: ‘WE LEVEN IN DE EINDTIJD!.... Moeten we nu waakzaam zijn? Moeten we nu alert leven? Het antwoord is: JA.’

Vakantie op dieet

(column voor Natuurlijkreizen.nl)

Na de martelgang van vorig jaar nam ik me voor nog één keer diep te gaan en de Vakantiebeurs 2011 te betreden. Tegenwoordig meet het reiscircus zich een internationale naam aan: de Dutch Tourism Expo.
Van het rampjaar 2010 was weinig meer zichtbaar. Iedereen was zo’n beetje failliet gegaan maar maakte vrolijk weer een doorstart. Dus kon het zijn dat Djoser er weer drie ton euro tegenaan gooide om een reuzenstand op te tuigen. De Duitstalige landen hadden samen één lange bratwurstboulevard en bij de Amerikanen speelde een naar stro en koeiestront geurend bluegrassbandje. Niet slecht overigens!
De kranten hadden ook vakantienieuws. De ANVR heeft een zwarte lijst van touroperators gepubliceerd waarmee je absoluut niet in zee moet gaan. De kans is namelijk groot dat je de zee nooit bereikt.
Terwijl ik dit stukje zit te typen lees ik dat er bij een aantal grote reisjongens een inval is gedaan wegens vermeende kartelafspraken. Na de bouwfraude hebben we nu de reisfraude. Ik had al zo’n vermoeden, toen ik al die iets te gezette zwetende mannen van bovenmiddelbare leeftijd in iets te krappe pakken zag pierewaaien op de Vakantiebeurs, eh pardon Dutch Tourism Expo. Glas in de hand, luidruchtige babbel en een arm om de middel van een jonge reisleidster.
Is er nog een branche waar je als consument niet wordt bedonderd? Moeten we met z’n allen de rugzak opbinden en ons eigen vervoer regelen, zodat we de Nederlandse reismaffia volledig links kunnen laten liggen? Voorlopig ga ik proberen te sonjabakkeren, oftewel mijn reisbehoefte op dieet te zetten. Wat mijn vakantiebeurs niet uit rolt, kan ook niet in verkeerde handen terecht komen.